Het onderwijs heeft te maken met veel druk; grote klassen, minder docenten en financiële uitdagingen. Kortom, er moet meer gebeuren met minder. Druk op de onderwijsinstelling en druk op de bevlogenheid van de docent. Bevlogenheid is het belangrijkste en meest onderschatte kenmerk van een goede docent, zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit Twente . Hoe kan de politiek, de onderwijsinstelling en de docent er voor zorgen dat bevlogenheid meer tot zijn recht komt en groeit? Want uiteindelijk heeft zowel de politiek, de instelling als de docent eenzelfde missie: Goed onderwijs in Nederland.
Hoe stimuleer je bevlogenheid in het onderwijs?
Controle en beheersing werken averechts
De politiek is onderworpen aan de druk van het huidige economische klimaat en de roep om professionalisering van het onderwijs. Hierdoor is er een systeem dat sterk gericht is op controle en beheersing; kwaliteitscontroles, inspectierapporten en subsidieverantwoordingen. Het doel van het systeem is prestaties verhogen. Zowel prestaties van de docent als de leerling. Een mooi streven. De vraag is of dit systeem hier aan bijdraagt. Het zorgt voor een hoge administratie, veel verslaglegging en afwijking van de primaire taak: lesgeven. Met de invoer van de inspectievakantie lijkt er een beweging te komen die haaks staat op controle en beheersing: vertrouwen en loslaten. Hoe zal dit doorwerken in de onderwijsinstellingen? Deze nieuwe kijk op kwaliteitscontrole, zal invloed hebben op de taken van de docenten met een uiteindelijke toename in focus op de primaire taak en daarmee de bevlogenheid.
Beste Werkgevers – Geheim nummer 3: Minder regels en bureaucratie
Meer verantwoordelijkheid voor de docent
De kloof die nu bestaat tussen de docent en het besturend orgaan is groot. Door controle en beheersing zijn er veel lagen en processen ontstaan. Dit bevordert de bureaucratie, maar is funest voor vertrouwen en dus autonomie van de docent. Met deze nieuwe kijk op kwaliteitscontrole, ontstaat er ruimte. Dit biedt kans om de manier van organiseren in een ander perspectief te plaatsen. Onderwerpen als verantwoordelijkheid, communicatie en professionalisering kunnen opnieuw worden benaderd. De onderwijsinstelling kan de verantwoordelijkheid van het primaire proces daar leggen waar de echte experts zitten: in de onderwijsteams. Het feit dat de docent de ruimte krijgt voor het primaire proces, bevordert de bevlogenheid.
“Door de docent een expertrol te geven ontstaat een gevoel van eigenaarschap en autonomie. Zo wordt aanspraak gedaan op de bevlogenheid van de docent.”
Korte lijn tussen bestuurders en docent
De meeste onderwijsinstellingen zijn georganiseerd volgens het ‘oude systeem’ van controle en beheersing. Dat zal anders ingericht moet worden. De afstand tussen de bestuurders en docenten zal minder groot moeten zijn. Hoe? Door de primaire taak als uitgangspunt te nemen en hier open het gesprek over aan te gaan. Door de docent een expertrol te geven ontstaat een gevoel van eigenaarschap en autonomie. Zo wordt aanspraak gedaan op de bevlogenheid van de docent. Hij kan immers doen waar hij voor is opgeleid en aangenomen. Ook is het zaak de afstand binnen de teams en tussen docenten te verkleinen. Op dit moment zetten veel onderwijsinstellingen in op professionalisering, omdat er binnen de teams geen professionele cultuur bestaat. Teamleden spreken elkaar niet aan op verantwoordelijkheden en gedrag. Docenten kijken weinig bij elkaar mee en doen niet (vaak) aan intervisie. Terwijl een open feedbackcultuur de onderwijskwaliteit ten goede komt. Deze cultuur biedt de basis om de verantwoordelijkheid en prestatie met elkaar te bespreken en van elkaar te leren. Dit systeem zorgt voor een vermindering van controles en stimuleert eigenaarschap, verantwoordelijkheidsgevoel en doelgerichte communicatie.
Bevlogenheid verhogen in 3 concrete stappen
Het succes van Avans Hogeschool
Uit het Beste Werkgever onderzoek van Intermediair en Effectory scoorde Avans Hogeschool in 2013 als beste onderwijsinstelling. Zij werken volgens het principe van vertrouwen en loslaten. Docent Erik Woering: ‘Ik geniet van de vrijheid en mag mijn lessen naar eigen inzicht inrichten en voorbereiden. Ik ervaar weinig bureaucratie hier. Heerlijk, die ruimte.’ Directeur P&O Doetina van Kelle geeft aan dat het beleid is om op deze manier te werken. Avans kiest bewust voor een twee lagenstructuur: de academies bestaan uit een directie en docententeams. De lijnen zijn kort en als team kan je zelfstandig functioneren. Van Kelle: ‘Als je merkt dat je invloed hebt, vergroot dat ook je eigen betrokken- en bevlogenheid. Dat is bij onze docenten niet anders.’ Meer informatie over Avans Hogeschool kunt u vinden op www.avans.nl.
Terug naar de basis
Willen onderwijsinstellingen goed blijven presteren, dan is het zaak terug te keren naar de kern; het bieden van goed onderwijs in een omgeving van vertrouwen en ruimte voor de docent. Om zo het maximale uit zichzelf en zijn leerlingen te halen.