Wat is werkstress en wat kun je er tegen doen?
Minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken heeft aangekondigd maatregelen te willen nemen om het werkstress probleem aan te pakken. Middels een campagne worden werkgevers en medewerkers gewezen op de risico’s van te veel werkstress. Maar liefst één derde van het ziekteverzuim wordt namelijk hierdoor veroorzaakt. Dit maakt het de meest voorkomende beroepsziekte in Nederland. Het ministerie van Sociale Zaken gaat de aankomende vier jaar extra controleren op gezonde werktijden en werkdruk op de werkvloer. Wat is werkstress, hoe kun je werkstress voorkomen en wat kun je tegen werkstress doen?
Taboe
Volgens Asscher is het momenteel vaak nog taboe om over werkstress te praten. Uit onderzoek van het ministerie van Sociale Zaken blijkt dat bijna een kwart meent dat er over praten leidt tot een lagere beoordeling, 16 procent vreest gezichtsverlies en 14 procent denkt zelfs zijn baan kwijt te raken. De minister wil snel een radicale cultuurverandering bij bedrijven. “Het moet normaal worden dat werkgevers en medewerkers werkstress met elkaar bespreken en aanpakken”, aldus de minister.
Is werkstress hetzelfde als werkdruk?
Werkstress en werkdruk zijn niet hetzelfde. Werkdruk is de druk die je op je werkt ervaart. Onder deze druk verstaan we het moeten voltooien van een bepaald aantal taken naar behoren binnen een bepaalde tijdspanne. Wanneer je het werk niet binnen de gestelde tijd af kunt krijgen of niet meer aan de gestelde eisen kunt voldoen spreken we van een te hoge werkdruk. Werkstress is de reactie die je hebt op deze druk. Werkdruk hoeft dus niet samen te gaan met stress. We spreken van werkstress wanneer er een negatieve reactie op werkdruk is.
Gevolgen van werkstress
Werkstress behelst stress op of over het werk, wat resulteert in werk gerelateerde psychische en fysieke klachten. Dat varieert van vermoeidheid en somberheid tot verhoogde bloeddruk en hyperventilatie. Stress en bijbehorende negatieve emoties beperken onze focus. Dit alles leidt tot minder plezier in het werk, en een lagere productiviteit. Positieve emoties daarentegen verruimen onze geest waardoor er meer ruimte is voor creativiteit, flexibiliteit en mogelijkheden. Ze verbreden onze capaciteiten en promoten optimaal functioneren voor zowel het individu als de organisatie.
Wat veroorzaakt werkstress?
Werkstress gerelateerde klachten kennen verschillende oorzaken die onderverdeeld kunnen worden in werk- en organisatie gerelateerde factoren.
Werk gerelateerde factoren:
- Gebrek aan controle of voorspelbaarheid
- Persoonlijke conflicten, voornamelijk met leidinggevende
- Rol onduidelijkheid en overbelasting
- Onevenwichtige werk-privé balans
- Gebrek aan steun van collega’s
Organisatie gerelateerde factoren:
- Ontslagen (belasting voor overgebleven medewerkers en beslisser)
- Reorganisatie of wijzigingen in functie of taak
- Wijziging van leiding
- Etnische overtredingen
- Dalende bedrijfsresultaten
Voorkomen van werkstress
Werkstress is niet de enige boosdoener, uitval wordt voornamelijk veroorzaakt doordat de balans tussen inspanning en ontspanning zoek is. Volgens psychiater Bram Bakker spelen stress in het privéleven, een gebrek aan beweging en te weinig ontspanning een belangrijke rol bij het voorkomen van werkstress. Door de technologische ontwikkelingen van afgelopen decennia nemen we ons werk makkelijker mee naar huis. We zijn ontwikkeld tot multi-taskers die zowel privé als op het werk veel verantwoordelijkheden dragen. Hierdoor lopen werk en privé steeds vaker door elkaar heen. De aandacht moet dus niet alleen op het werk gevestigd zijn, maar ook op de werk-privé balans.
Interesse baas helpt bij werkstress
In welke sectoren is dit voornamelijk een probleem?
Volgens vicevoorzitter Ruud Kuin van de FNV komt een hoge mate van werkstress voornamelijk voor bij medewerkers in de zorg, schoonmaak en in het onderwijs. Binnen deze sectoren worden medewerkers vaak tot op de seconde afgerekend. In principe is met hard werken helemaal niks mis, mits de randvoorwaarden om dit te kunnen doen er wel zijn. Wanneer medewerkers de juiste ondersteuning krijgen om een goede werk-privé balans te bewaken, dan hoeft hard werken geen negatieve gevolgen te hebben. Duidelijke communicatie en waardering spelen hier een belangrijke rol. Als iemand zich een slag in de ronde werkt en niemand dit vervolgens ziet of opmerkt, dan frustreert dit enorm. En dit is nu juist vaak het probleem binnen de zorg en het onderwijs.
Wat kun je aan werkstress doen?
Onderzoek toont aan dat één op de vier medewerkers aangeeft vertrekintenties te hebben wanneer hun organisatie hier geen aandacht aan werkstress besteed. Hoe kun je als organisatie voor je medewerkers ondersteunen? Hieronder enkele tips tegen werkstress:
- Een duidelijke visie uitdragen die richting geeft en prioriteiten stelt;
- Richtlijnen implementeren die de werkdruk gelijk verdeeld;
- Samenwerken stimuleren zodat medewerkers elkaar kunnen ondersteunen wanneer de werkdruk toeneemt;
- Ontwikkeling faciliteren doormiddel van trainingen en scholing zodat werknemer de kennis en skills hebben om hun werk te doen;
- Juiste middelen aanbieden zodat werknemer in staat zijn om hun werk efficiënt en met een hoge kwaliteit af te ronden.
Conclusie
Kortom, wanneer medewerkers werken aan taken met een duidelijke en overtuigend doel, voorzien zijn van voldoende middelen en steun van collega’s, en het vertrouwen krijgen om zelf de nodige beslissingen te nemen, dan hoeft hard werken niet te leiden tot uitval. Organisaties zijn verantwoordelijk voor het scheppen van deze kaders en doelen. Naast deze randvoorwaarden zijn waardering en begrip sleutelwoorden om werkstress te voorkomen. Dit moet door zowel de leidinggevende als collega’s uitgedragen worden. Het zijn voornamelijk de kleine dingen waardoor iemand zich gezien voelt. Daarnaast is het is van belang stress op tijd te signaleren omdat langdurige uitval anders een logisch gevolg is. Organisaties kunnen hier zelf een actieve rol innemen.
Maak je werkstress inzichtelijk
Hoe herken je ‘de druppel’? Volgens Asscher moet werkstress regenmatig gecheckt worden aan de hand van een aantal vragen. Een medewerkersonderzoek is een goede manier om werkstress inzichtelijk te maken. Medewerkersonderzoek van Effectory is er op ingericht om thema’s uit te lichten, zoals ontwikkeling, duurzame inzetbaarheid en innovatie. Naast werkdruk zijn bevlogenheid en betrokkenheid belangrijke pijlers om in een onderzoek op te nemen. Het zijn namelijk de bevlogen en betrokken medewerkers die graag een stapje extra zetten voor hun organisatie. Zoals minister Asscher ook aangeeft, is kennisdeling erg belangrijk. Op deze manier kunnen we een werkelijke cultuurverandering in de gehele sector bereiken waar medewerkers zich veilig voelen en werkstress bespreekbaar is.
Referenties:
– ANP/NU.nl (2014) ‘Asscher neemt maatregelen tegen werkstress’.
– ANP/NU.nl (2014) ‘Personeel bang om werkstress aan te kaarten’.
– Lucas Benschop (2014) ‘Asscher wil af van taboe rond werkstress’.
– Ellis Heijboer (2014) ‘Werstressweek is druppel op gloeiende plaat’.
– ANP/NU.nl (2013) ‘Werkstress meest voorkomende beroepsziekte’.
– Mijn Kwartier (2014) ‘Is werkstress hetzelfde als werkdruk?’.
– Sirota, survey intelligence (2009) ‘Managing workplace stress. A strategic approach’.
– Hay Group (2013) ‘Developing a culture of work-life balance’.
– Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Arboportaal, ‘Werkdruk’.